Руска-Японская вайна (1904-1905)

курсовая работа

3. Облога Порт-Артура

Між тым у крэпасці быў крызіс безначалья. Адмірал Макараў загінуў, намеснік Аляксееў збег у Мукден, а сухапутным камандзірам стаў няшчасны генерал-лейтэнант Стесель. Новы камандуючы флотам адмірал Скрыдлов толькі выехаў з Пецярбурга, а часовым камандуючым прызначылі віцэ-адмірала Витгефта. Гэта быў адукаваных штабісты, таленавіты тэарэтык але на ролю самастойнага камандуючага вялікім флотам ён быў непрыдатны.

У Порт-Артура знаходзілася 30000 рускіх салдат. А асноўныя сілы арміі Курапаткіна знаходзіліся ў Маньчжурыі дзе шмат частак толькі фармавалася. Супраць Порт-Артура дзейнічала 2. Японская армія пад камандаваннем генерала Аку. Перадавыя часткі гэтай арміі некалькі разоў перарэзалі чыгуначнае палатно што з абядноўвала горад з Маньчжурыі, але расейцам ўдавалася аднавіць нерэгулярнае паведамленне. Нягледзячы на гэта да 16 тоавня горад быў цалкам блакаваны. Тым не менш генерал Аку не адважыўся на штурм, асцерагаючыся асяроддзя, што дазволіла абаронцам горада падрыхтаваць ўмацаванні. Японская флот пачаў рэгулярныя абстрэлы горада. Але тут фартуна пачатку адварочвацца ад японцаў. 14 мая расійскі мінны загараджальнік «Амур» пад камандаваннем капітана другога рангу Іванова з раніцы выйшаў у мора, і паставіў міны на звычайным курсе японскага флоту ў 10 мілях на поўдзень ад паўвострава тыгровае хвост. 15 мая японскі флот падышоў для абстрэлу і тут першакласны эскадренный браняносец «Хацуси» пад камандаваннем контр-адмірала Нашибы напароўся на рускую міну. Іншыя суда вярнулі назад, але праз некалькі хвілін іншы браняносец «Яшима» таксама напароўся на міну. У японцаў пачалася паніка, і тут «Хацуси» напароўся на яшчэ адну міну, выбухнуў і адразу затануў. «Яшима» японцы спрабавалі адбуксіраваць ў свой порт але ён затануў па дарозе. На наступны дзень на мель сяло авізо «Тацута», а ў той жа дзень браняносны крэйсер «Касуга» пратараніў і адправіў на дно лёгкі крэйсер «Иосино» перавозіў батальён пяхоты. Выжыла толькі 90 чалавек. 17 мая эсмінец «Акацуки» таксама напароўся на міну і адразу затануў. З экіпажа выжыла толькі некалькі чалавек. 18 мая канонерской лодка «Акаги» пратараніў сваю ж канонерку «Осімы», якая адразу ж затанула. Калі б Витгефт быў сапраўдным баявым камандзірам як Макараў ён адразу ж бы вывеў флот у мора і даў бы бой японцам, якія былі деморлизовани значнымі стратамі. Але гэтага не адбылося.

Спробы деблокировать Порт-Артур сіламі маньчжурскай арміі поспеху не мелі. І 7 Жнівень новы камандуючы генерал Ногі пачаў першы штурм Порт-Артура, абарону якога паспелі падрыхтаваць. У 4.30 раніцы японцы пачалі артылерыйскую падрыхтоўку, руская артылерыя адказала моцным агнём, дуэль працягвалася цэлы дзень. У 7.30 вечара ў змроку пад моцным дажджом ў наступ перайшла японскі пяхота. Пасля двух дзён баёў 9 жніўня японцы спынілі наступ захапіўшы два ключавых вышыні, якія дазвалялі прастрэльваюць частка ўнутранага рэйду. Японцы страцілі 1200 чалавек, а рускія - 400 [8]. Генерал Стесель адвёў войскі на ўнутраныя абарончыя ўмацаванні і зараз японцы маглі ўзяць горад толькі аблогай, але навыкаў аблогі японцы не мелі. У жніўні японцы паспрабавалі ўзяць горад масіраваныя напады у якіх страцілі 14000 чалавек не дамогшыся ніякіх вынікаў. У верасні японцы пачалі падцягваць да горада цяжкую артылерыю, у адказ рускія пачалі здымаць гарматы з сярэдніх караблёў.

Аблога пачалася з нападу вадаправоднага рэдута. Два тыдні японцы рабілі падкопы, і пасля чатырохгадзіннага бамбавання пайшлі на штурм. Пасля двухдзённага бою рэдут быў узяты, за што заплацілі сваім жыццём 500 японскіх салдат. У той жа дзень упаў Кумирненський рэдут, пачалі штурм вышыні 203, але пасля двухдзённых бою вышыня выстаяла. Японцы страцілі 2 500 чалавек [1]. Адзіным поспехам японцаў стаў захоп вадаправода, але расейцы мелі рэзервовую вадаправодную сістэму. Да канца верасня генерал Ногі атрымаў цяжкую артылерыю. Але ў іх адбылася новая бяда - пачаліся эпідэміі. Крэпасць у эпідэмій не пакутавала, хоць прыйшлося ўвесці нармаванне сутачнага рацыёну. У канцы верасня японцы пачалі абстрэл умацаванняў з цяжкай артылерыі. Вельмі ўзрасла небяспека для караблёў флоту. У выпадку, калі б японцы захапілі вышыню 203, то пад абстрэлам апынулася б уся гавань і ўвесь горад.

Пачынаючы з 9 кастрычніка японцы пачалі штурм фартоў прыкрывалі подступы да вышыні 203. 30 Кастрычніцкай пачаўся вырашальны штурм фартоў. Нягледзячы на масіраваныя напады японцы страціўшы за 6 дзён 4000 салдат і афіцэраў не ўзялі ні аднаго з трох фартоў.

Але ў верхавіне камандавання крэпасцю пачаліся беспарадкі. Ўтварылася 2 фракцыі: адна была за барацьбу да апошняга салдата (генералы Смірноў і Кандраценка), а другая складалася з прыстасаванцаў і карерысты. Ўзначальвалі яе генералы Стесель і ФАК.

У сярэдзіне лістапада японцаў ахапіла непакой. З Балтыкі выйшла Другая Ціхаакіянская эскадра, а Порт-Артур і рэшткі Першай эскадры ніяк не атрымлівалася захапіць, што пагражала японцам ваенным крахам ў выпадку абяднання эскадраў і знішчэння японскага флоту. Таму японцы сталі рыхтавацца да вырашальнага штурму.

Ён пачаўся 26 лістапада пасля магутнага абстрэлу. Расейцы адказалі смяротным агнём, і да вечара стала ясна, што штурм праваліўся. Японцы паспрабавалі ажыццявіць начную атаку, але з 2500 атакавалых 1500 загінуў [1].

У гэтым наступе японцы страцілі 5500 чалавек, а рускія 1 500.

Да канца лістапада становішча японцаў не палепшылася, праўда халоднае надворе завяршыла эпідэміі. У крэпасці, наадварот, пачаліся эпідэміі тыфу і дызентэрыі. У горадзе памірала да 10 чалавек у дзень.

Японцы пачалі новае наступленне на гару Высокая (вышыня 203) ў апошніх чыслах лістапада. Бітва працягвалася 9 дзён, і стала адным з самых крывавых эпізодаў аблогі. Японцы страцілі 11 000 чалавек, а рускія - 3 000. 5 снежня ў 5.00 вечара гара звалілася, пасля таго як загінуў апошні абаронца. На вышыню японцы адразу даставілі цяжкія гарматы для абстрэлу флоту. Гэты дзень паказаў, што Першая эскадра павінна загінуць. Абстрэл расійскіх караблёў стаў сістэматычным і не спыняўся. Прызначаны ў верасні адмірал Вирен таксама праявіў нерашучасць і не вывеў флот для апошняга бою, чым мог аслабіць японскі флот перад падыходам Другі эскадры.

Ужо 5 сьнежня затанула «Палтава», 6 снежня загінуў «Ретвизан», 7 снежня адначасова загінулі «Перамога», «Перасвет», «Палада». 8 сьнежня загінуў канонерской лодка «галінкі», а на наступны дзень крэйсер «Баян» і мінны загараджальнік «Амур». Караблі загінулі на плыткаводдзе на ўзроўні верхніх палуб. Адмірал Вирен апраўдваў сябе тым, што калі прыйдзе Другая эскадра іх можна адрамантаваць. Але капітан «Севастопаля» Эсэн вывеў свой браняносец на знешні рэйд выратаваць яго да падыходу Другі эскадры. Браняносец і тры эсмінца сталі ў бухце Белага Ваўка, куды не даляталі снарады з вышыні 203. караблі прыкрывалі таксама берагавыя батарэі, але ён быў адкрыты для тарпедных нападаў. Палажэнне пагаршала тое, што з экіпажа на судне засталося толькі 100 чалавек, астатнія былі на сухапутным фронце. Таксама з карабля былі знятыя вялікую частку артылерыі.

Кожную ноч японцы спрабавалі тарпедаваць «Севастопаль». Асабліва моцная атака адбылася ў ноч на 14 снежня. У атаку выйшла адначасова 25 эсмінцаў і мінаносцаў, было выпушчана 60 тарпед. Але з 16 снежня тарпедныя атакі спыніліся, таму што японцы неслі шмат страт.

Між тым спрэчкі паміж Стессель і Смірновым працягваліся. Генерал Кандраценка быў прызначаны камандуючым сухапутным абаронай. Але 15 сьнежня адбылося чарговае няшчасце. Падчас абстрэлу загінуў.

Стессель не пытаючыся нікога прызначыў на месца Кандраценка генерала Фока.

Японцы атрымалі новыя папаўнення і пачалі новы штурм. 18 сьнежня зваліўся форт Чикуань, яго здалі па загадзе генерала Фока.

Цяпер калі не было генерала Кандраценка, Стессель і ФАК пачалі публічна абмяркоўваць магчымасць здачы крэпасці. Снежань 26 японцы ўзялі фарты Ерлунь і Суньшу. Абаронцы перайшлі на умацаваную лінію пад назвай Кітайская сценка. На выпадак падзення Кітайскай сценкі горад абараняў толькі форт Вантаа.

Стала відавочным, што генералы Стессель і ФАК хочуць здаць крэпасць. 31 Снежань Стессель даў загад адыходзіць з Кітайскай сценкі пры першым націск праціўніка. У крэпасці яшчэ заставаліся значныя запасы і шмат здаровых баяздольных салдат, але дзякуючы здрадлівым загадам абарона слабела кожны дзень. 1 студзеня 1905 г. капітан Эсэн загадаў затапіць на вялікай глыбіні ацалеўшы караблі, а Стессель без нічыёй дазволу прапанаваў генералу Ногі вызначыць ўмовы капітуляцыі. 2 студзеня 1905 г у 9:45 крэпасць капітулявала. Пасля вайны генералаў Стесселя і Фока судзілі і вынеслі прысуд: Стессель атрымаў 10 гадоў турмы, а ФАК быў разжалаваны. Судзілі таксама генерала Смірнова, але яго апраўдалі. Японцы падчас аблогі страцілі 60 000 чалавек. Генерал Ногі пазней заявіў: «Я як самурай быў уражаны тым, што мне прыйшлося выдаткаваць такія значныя людскія і матэрыяльныя рэсурсы на няскончаная справа» [5].

4. Вийна ў Манчжурыі

Пакуль ішла аблога Порт-Артура рускія войскі адыходзячы на поўнач вялі цяжкія баі з японскай арміяй. Першай з серыі бітваў у Манчжурыю стала бітва пад Наньшанем. Японскія войскі для таго каб акружыць Порт-Артур вымушаны былі захапіць сяло Наньшань і пярэсмык на якім размешчаны горад Цзинчжоу. Мясцовасць тут была моцна ўмацаваная рускімі.

25 мая японцы пры падтрымцы флоту пачалі наступ на рускія пазіцыі. З Порт-Артура выйшлі толькі канонерской лодка «Бобр» і два мінаносца. Ноччу японцы высадзілі дэсант які неадкладна атакаваў горад, японцам атрымалася падарваць гарадскія вароты і горад паў. Яго абаронцы таксама адышлі ў сяло Наньшань. Каля вёскі сабралася 18000 расійскіх солдатив.японська армія налічвала 39 000 чалавек. 26 мая японцы пачалі абстрэл з 197 гармат рускіх пазіцый, якія адпавядалі 114 гарматамі. Але калі з мора пачаў біць японскі флот руская артылерыя пачала несці цяжкія страты. Да сярэдзіны дня ішоў жорсткі бой, але рускія вымушаны былі адступіць дзякуючы некампетэнтнасці генерала Фока які, трымаючы ў рэзерве 4 палка, не паслаў на перадавую ні аднаго салдата. Генерал ФАК адступіў у Порт-Артур. Японцы страцілі 5 000 чалавек, а рускія 700 чалавек [7].

Руская армія пасля бітвы пад Наньшанем сутыкнулася з вялікімі цяжкасцямі. Фармальна пад камандаваннем генерала Курапаткіна знаходзілася 250.000 чалавек, але гэтая армія існавала толькі на паперы. Рэальна існавалі толькі штабы вайсковых падраздзяленняў, а салдат трэба было падвезці з цэнтральнай Расіі. Транссібірская магістраль прапускала толькі тры цягніка ў суткі. Армія была падзелена на чатыры корпуса, але за недахопу людзей гэтая сістэма была адразу зламаецца. Чацвёрты армейскі корпус знаходзіўся яшчэ перад Байкалам, Трэці корпус апынуўся ў Порт-Артура, а ў Курапаткіна засталося 100 000 чалавек і 250 гармат. Пасля блакады Порт-Артура намесьнік адмірал Аляксееў аддаў загад деблокировать горад. Для гэтага быў выдзелены Першы армейскі корпус пад камандаваннем генерал-лейтэнанта Штакельберга, які меў 35000 салдат. Кавалерыя корпуса знаходзілася ў Вафангоу. 30 мая пачаліся першыя баявыя сутыкненні з войскам генерала Аку якая налічвала 60.000 салдат. Загады Курапаткіна Штакельбергу дазвалялі апошняму ухіліцца ад наступу і былі дастаткова нявызначанымі. Японцы зразумеўшы што расейцы збіраюцца наступаць самі пачалі наступ. Адбылася крывавая сустрэчнае бітва. Японцы выкарыстаўшы шматлікую перавага хутка акружылі рускіх з трох бакоў, і Штакельберг быў вымушаны адступіць 15 чэрвеня з вялікімі стратамі. Наогул асаблівасцю сухапутных аперацый была іх прывязка да чыгункі па якой абодва бакі атрымлівалі забеспячэнне і падмацаванні.

Японская армія разгарнуўшыся пачала наступ трыма войскамі ў горад Ляоляна, дзе знаходзілася стаўка расейцаў. Агульнае кіраўніцтва японцаў прыняў фельдмаршал Ояма. Да Ляоляна расейцам удалося спагнаць 132000 чалавек і 400 гармат і ўмацаваць горад. Японцы наступалі сіламі 220 тысячаў чалавек пры 600 гарматах. 23 жніўня японцы перайшлі ў наступ. Першае наступ не прынёс японцам поспеху, праз добра падрыхтаваную абарону рускімі.

Другі наступ пачалося 30 жніўня і быў для японцаў больш паспяховым, падчас якога рускіх адціснулі на запасныя пазіцыі.

2 Верасень пачаўся трэці наступ. Японцы добра падрыхтаваліся і планавалі акружыць рускую армію ў горадзе. Але план быў выкананы даволі бяздарна, у выніку чаго Курапаткіна без страт адвёў войска на поўнач, а японцы падчас бітвы, у выніку бясталентнага манеўравання, паставілі сваю Першую войска пад пагрозу поўнага знішчэння. Расейцаў падвяла выведка якая давала цалкам няслушную інфармацыю. Гэтая бітва фактычна скончылася ўнічыю, а планы японцаў хуткай вайны былі сарваныя. Нягледзячы на вялікія страты (рускія - 18 000, японцы - 23 000). Расійская армія цалкам адступіла і была захавана для новых бітваў.

Пасля бітвы пад Ляоляном руская армія атрымала вялікія падмацаванні, і да канца верасня налічвала 245000 чалавек супраць 150000 японцаў. Генерал Курапаткіна вырашыў перайсці ў контрнаступленне. Мяжою наступу была абраная рака Шаху. Наступленне пачалося 5 кастрычніка на світанні. Першыя чатыры дні японцы амаль не аказвалі супраціву, і ўжо 9 Кастрычнік корпус генерала Штакельберга захапіў камандныя вышыні, а падраздзяленні казакоў перарэзалі тылавыя камунікацыі Першай арміі маршала курок. Але ўжо на наступны дзень казакоў адціснула японскі кавалерыя. Першая армія нягледзячы на шматлікія атакі расейцаў выстаяла. Рускія страты налічвалі да 20 000 чалавек.

5. Бойови дзеянні на моры

Делись добром ;)